Antropoloji: Dünyadaki yaklaşık on milyon canlı türünden, yarattığı kültürü ile çevreye uyum sağlayarak varlığını sürdürebilen tek canlı türü olan insanı konu almaktadır. Bununla birlikte Antropoloji, gerek günümüz toplumları, gerekse geçmişte yaşamış toplumları biyolojik ve kültürel açıdan karşılaştırmalı olarak inceleyip, farklılık ve benzerliklerini ortaya koyarak, geçmişle günümüz arasında bağlantı kurmaya çalışmaktadır.

Antropoloji bir yandan, insanın zaman ve mekân içerisindeki çeşitliliğini incelerken, diğer yandan da toplumsal ve kültürel benzerlik ve farklılıkları betimlemeye çalışır. Antropolojinin en önemli niteliği bütüncül ve evrenselci bakış açısıdır, bu temelde insanların biyolojik ve kültürel tüm yönlerini kavramaya çalışırken, diğer yandan da tüm farklılık ve benzerliklere eşit mesafede durmaktadır. Antropolojinin hangi alt dalı olursa olsun, bu bölüm öğrencileri, kendi kültürleriyle birlikte evrensel bir bakış açısıyla araştırmalar yapar.

Anadolu, coğrafi konumu nedeniyle tarihsel ve kültürel olarak önemi büyüktür. Anadolu’da insan yerleşiminin çok eski dönemlere kadar uzandığı bilinmektedir. Oldukça verimli topraklara ve uygun çevre koşullarına sahip olan Anadolu, tarihin en erken evrelerinden başlayarak insanoğluna ev sahipliği yapmıştır ve bir geçiş köprüsü niteliği taşımaktadır. Anadolu’da Neolitik dönemden (yaklaşık 10 bin yıl öncesinden başlayarak) Kalkolitik Dönemden (yaklaşık 5000-3000 yılları arasında), madenler çağına ve Doğu Roma’dan Osmanlıya kadar kesintisiz olarak insan yerleşimine sahne olduğunu kanıtlayan çok sayıda buluntu yeri tespit edilmiştir. Bu tür yerleşimler yerlerinden ele geçen insan iskeletlerinin değerlendirilmesi Antropoloji biliminin temel konusudur.

İskeletler, toplumların hastalıkları, yemek kültürleri, demografik yapıları, sosyo-kültürel yapıları hakkında bilgi vermektedir, bu bilgilerle de tarih boyunca insan ve toplumların geçirmiş olduğu tüm değişimleri anlamak ve günümüz toplumlarıyla ilişkilendirmek mümkündür. Ayrıca iskeletlerden alınan DNA örnekleri ile toplumların akrabalık ilişkileri de belirlenebilmektedir.

Anadolu ayrıca çok önemli fosilleri içeren paleontolojik mirasları da barındırmaktadır. Bunlar milyonlarca yıl öncesi yaşamış günümüzde yok olmuş canlılara ait fosiller olmaları nedeniyle Anadolu coğrafyası hakkında önemli bilgiler sunar. Ülkemizde 20 milyon yıl öncesinden başlayarak tarihlendirilen fosil depozitleri hemen her yerde karşımıza çıkmaktadır. Antropolojik ve paleontolojik araştırmalar sonucu Anadolu’da ne tür canlılar yaşamı, hangi türler yok olmuş hangileri halen türünü devam ettirmektedir ve nerelere yayılmıştır gibi konuları fosillerin çalışılmasıyla anlayabilmekteyiz. Dünya’da bu tür lokaliteler özel koruma altına alınmaktadır ve bilimsel çalışmalar ile kültür turizminde değerlendirilmektedir.

Dünya’da son derece önemli bir coğrafi konumda yer alan Anadolu’da gerek barındırdığı kültürel çeşitlilik, gerekse var olan çok sayıda arkeolojik alan ve fosil yatakları ile antropolojik araştırmalar için son derece büyük bir potansiyele sahiptir. Antropolojinin bütüncü ve karşılaştırmalı bakış açısı gereği, yandan geçmişte yaşamış olan insanlarının kültürel ve biyolojik çeşitliliği, tarihsel ve mekânsal bütünlük içerisinde ele alınırken, diğer yandan da gerek ülkesel, gerekse küresel anlamda değerlendirilmektedir.

Antropolojinin bir diğer disiplini de Adli antropolojidir. Adli antropologlar günümüzde doğal afetler, savaşlar, cinayetler ve kemik buluntularının ele geçtiği tüm adli vakalarda özellikle polis, savcı ve yargıya yardımcı olacak, bilirkişilik yapacak bilgiye ve tecrübeye sahip kişilerden oluşmaktadır. Bu yüzden de adli antropoloji bilim dalını tıpkı diğer ülkelerde, başta Amerika olmak üzere Avrupa ülkelerinde sıklıkla gördüğümüz gibi ülkemizde de adli bilimlerin ya da polisin içerisinde bir alt dal olarak oluşturulması gerekmektedir.

Antropoloji Lisans Programı, antropoloji alanında yeterlilik kazanmış antropologların yetişmesini sağlayarak, mesleki, bilimsel ve teknolojik açıdan, ülkemizin ihtiyaç duyduğu nitelikli, bilgili ve donanımlı mezunlar vermeyi hedeflemektedir.

 

*Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL tarafından kaleme alınan bu makale ilk olarak 01 Ekim 2018 tarihinde KemerGözcü.com sitesinde yayınlanmıştır.

Positive SSL