18. yüzyılın ortalarında Sanayi Devrimi’nin sonucunda olarak ortaya çıkan küreselleşme malın ve hizmetin sınır ötesine taşınmasıdır. Küreselleşmenin teknolojik, ekonomik, siyasi ve kültürel olmak üzere 4 boyutu vardır. Küreselleşmeyle birlikte farklı kültürler birbirleriyle daha fazla etkileşime geçmiş ve daha fazla iletişim kurmak zorunda kalmışlardır.
 
Küreselleşme ile birlikte farklı kültürler zamanla aynı ortamda çalışmak zorunda kalmışlardır. İnsanlar içinde bulundukları çevreye uyum içerisinde olmak zorundadır, eğer uyum içerisinde olmazlarsa amaçlarına ulaşmakta zorluk çekerler. Bu yüzden insanlar uyum gösterecek şekilde çevreye karşı kültür tarafından donatılırlar. Çalışan insan çevresiyle uyum içerisinde olursa ve etkili iletişim kurmayı başarırsa iş yaşantısındaki verim gösterdiği uyum ve iletişimle doğru orantılı olacaktır, ne kadar çok uyum gösterir ve iyi iletişim kurarsa o kadar verimi artacaktır. Birey uyku saatleri dışında hayatının büyük bir bölümünü iş yerinde geçirmektedir. Çalışma yaşamında bir araya gelen bu farklı kültürler beraberinde yönetim sorununu da getirmişlerdir. Birçok araştırmacı bu konu üzerinde çalışmalarda bulunmuştur.
 
Farmer -  Rıchman ve Negandhi Prasad çalışması, Hofstede çalışması, Pascale ve Athos çalışmaları en çok bilinen çalışmalardır. Farmer -  Rıchman’ a göre tek bir çevrede faaliyet gösteren işletmelerin göreceli farklılıklarını belirleyemeyiz. Farklı bir ifadeyle kültürel farklılıkların dikkate alınması halinde, yönetimle ilgili çoğu yöntemin her ülkede başarıya ulaşmayacağını vurgular. Örneğin; Amerikalı başarılı bir yönetici, aynı iş, aynı tarzda ve aynı koşullarla Meksika’ya gönderilirse başarılı olmayabilir çünkü kültür farklılaşmıştır   ve farklılaşan bu kültürel ortamda kültürel çatışmalar yaşanması muhtemeldir.
 
Başka bir çalışmada Hofstede çalışmasıdır. Bu çalışma karşılaştırmalı yönetim konusunda en kapsamlı olandır. Hofstede çalışmasında ülkeleri karşılaştırırken 4 boyut kullanmıştır:

1-Güç Mesafesi: Güç ve yetkinin toplumun bireyleri arasında neden olduğu mesafe, o toplumun normal kabul ettiği mesafede gerçekleşir ve zaman içinde bu farklılıklar kurumsallaşır. (Berberoğlu, 1991: 56) bu çalışmaya göre tün toplumlarda eşitliksizlik vardır ancak biri diğerine kıyasla daha toleranslıdır.( Hofstede, 1984: 390) Örneğin; Japonya’da güç mesafesi yüksekken, Danimarka ve ABD’de güç mesafesi düşüktür.

2-Belirsizlikten Kaçınma: Toplum ve kültür içerisindeki bireylerin, belirsiz durumlardan ne ölçüde ve sıklıkta kaçındığını ifade eder. Örneğin; Japonya gibi ülkelerde iş değiştirme oranı düşükken belirsizlikten kaçınmanın yüksek olduğu ABD ve Danimarka gibi ülkelerde iş gören devir hızı daha yüksektir.

3-Bireycilik - Toplumculuk: Bireycilik bağlı olduğu toplumdan uzak olma, özerk ve özgür olma tek başına hareket etmedir, toplumculuk ise grup içi uyum, birlikte hareket gibi kavramlarla ifade edilir. Toplulukçu kültürlerde sosyal saygınlık önemli görülürken, bireyci kültürlerde üyelerin kendilerine duydukları saygı daha önemlidir. Türkiye ve Japonya gibi ülkelerde toplumculuk ön plandayken, ABD ve Hollanda gibi ülkelerde bireycilik ön plandadır.

4-Eril - Dişil Yaklaşım: Toplumda para, başarı gibi materyalist eğilimlerin egemen olduğu erkek özelliklerin mi yoksa; esneklik, motivasyon, insan ve çevreye verilen önem gibi kadının mı baskın olduğunun tespitidir.
 
Diğer bir çalışmada Pascale ve Athos yaptığı çalışmadır. Strateji, yapı, sistemler, kadro, tarz, beceriler ve yüksek gayeler olmak üzere yedi değişken olarak ele alınmıştır. Yumuşak değişkenler (yüksek gayeler, kadro, beceriler, tarz) ve sert değişkenler (strateji, yapı ve sistemler) olarak ikiye ayrılır. Amerikalı yöneticiler için sert değişkenler önemlidir çünkü Amerikalı yöneticiler belirsizlikten hoşlanmazlar ve diğer insanları amaçlarını ulaşmak için kullanılacak bir nesne olarak görürler. Japon yöneticiler ise yumuşak değişkenler önemlidir çünkü insanları kendi ve onların amaçlarına ulaşmak için hem nesneler hem de onurlandıracağı özneler olarak görürler. Yani yönetimde daha öznel bakış açısı getirmiştir. Yukarıdaki çalışmaları hepsi farklı kültürlerin yönetilmesi hususunda karşılaştırmalı yöntem araştırmalarıdır. Bu çalışmalardan anlaşıldığı gibi her toplumun her insanın kültürel değerleri yönetim sistemleri üzerindeki etkisinin önemi görülmektedir.
 
Kültürel farklılaşmanın yönetime etkisi önemli ve büyüktür. Farklı kültürlerin bir araya geldiği şirketlerde, bu kültürleri bir arada tutmak ve maksimum veri almak için örgüt kültürü çok önemlidir. Örgüt kültürü, toplum kültürünün bir alt kültürüdür. Örgüt kültürü; bir takım değer, normlar ve inançlardan oluşmaktadır
Örgüt iklimi ve kültürü oluşturulurken; şirketler kendi kültürünü iyi tanımalı, konuk eden ülke kültürlerini iyi bilmeli. Bu anlamda farklı ülkelerde çalışmak zorunda olan insan kaynağına ilişkin sorunların çözümünde, küresel insan kaynaklarının oluşturulmasını sağlayacak uygun örgüt kültürünü oluşturarak, çalışanlarını ortak bir amaç ve başarı etrafında kenetlemek zorundadır.
 
Sonuç olarak örgüt kültürü daha basit bir anlatımla, bir dizi değer yargıları ve davranış biçimleri üzerinde tüm çalışanların birlikteliğini sağlamak olarak ifade edilir. Bu noktada, yöneticilerin ve çalışanların birbirine güven duymalarını sağlayacak düşünsel birlikteliğe önem verilmektedir. Asıl amaç, işletmelerdeki bürokratik yapının içerisindeki silsilenin, verimliliği azalttığı ve yönetici-çalışan çatışmasına sebebiyet verdiği gerekçesiyle, kültür programı içinde problemlerin birlikte çözümlenebileceği, herkesin sorunlara sahip çıkacağı ve hedeflere beraber koşulacağı ve sinerji yaratacağı bir ortam yaratmaktır.

İncelenen ve Önerilen Kaynaklar

Adler, N.J. (1983), “A Typology Of Management Studies Involving Culture”, Journal Of International Business Studies,
 
Adler, N.J. (1991), “International Dimensions of Organizational Behavior”, PWS-Kent Pub. Co., Boston.

Akıncı, Z. B. (2003), “Kurum Kültürü”, İletişim Yayınları, İstanbul.

Akkirman, Ali D. ve Drew L. Haris. (2005), “Organizational Communication Satisfaction In The Virtual Workplace”. Journal Of Management Development.

Aktan, C. C. Ve Vural, İ.Y. (1990), “Rekabet Gücü Ve Rekabet Stratejileri”, Tisk Yayınları, İstanbul.

Allard, Leigh Ann Collins. (1995), “The New International Manager”. Management Review.

Alpar, C. (1978), “Çok Uluslu Şirketler Ve Ekonomik Kalkınma”, İtia Yayınları, No: 124, Ankara

Alpar, C. (1982), “Az Gelişmiş Ülkelerin Dış Ticaret Sorunları Ve Sanayileşme”, Turhan Kitabevi, Ankara.

Andersen, Helle ve Erik S. Rasmussen. (2004), “The Role Of Language Skills In Corporate Communication”. Corporate Communication: An International Journal.

Aslanoğlu, R. A. (2000), “Bir Kültürel Karışım Olarak Küreselleşme, Global Yerel Eksende Türkiye”, Ed. E. F. Keyman Ve A.Y. Sarıbay, Alfa Yayınları, İstanbul, 232.

Asunakutlu, Tuncer ve Barış Safran. (2004), “Kültürel Farklılıklardan Kaynaklanan Çatışmalara Yönelik Bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Aşıkoğlu, R. Ty. “Globalleşme Sürecinde Uluslararası Finansal Yönelimler”, Dumlupınar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayınları, No: 2, Kütahya.

Athos, A. G. ve Pascale, R.T. (2000), “Japon Yönetim Sanatı”, Çev.: Ü. Çağlar, İz Yayıncılık, İstanbul.

Barthorpe, S. R. Duncan ve C. Miller (2000), “The Pluralistic Facets Of Culture And It’s Impact On Construction”,  Vol: 18. No:5.

Berberoğlu G. (1991), “Karşılaştırmalı Yönetim, Kültürel Özelliklerin Yönetime Etkisi”, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 467, Eskişehir.

Bilgin, N., (1994), “Sosyal Bilimlerin Kavşağında Kimlik Sorunu”, Ege Yayıncılık, İzmir.

Concise Oxford English Dictionary, (2004), Oxford, Oxford University Press.

Bowell, Sarah. (2006), “Greet Hofstede: Challenges Of Cultural Diversity”. Human Resource Management International Digest

Dinçer, Ö. (2003), “Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası”, Beta Yayınları, İstanbul.

Düren, A. Z. (2002), “2000’li Yıllarda Yönetim”, 2.B., Alfa Yönetim Dizisi Yayınları: 692, Dizi No: 13, Kasım, İstanbul.
Edgar S. (1992), “Organizational Culture And Leadership”, San Francisco: Jossey-Bass.

Ehtiyar, R. (2003), “Kültürel Sinerji: Uluslar Arası İsletmelere Yönelik Kavramsal Bir İdeleme”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Antalya.

Erdem, F. (1996), “İşletme Kültürü”, Friedrich-Naumann Vakfı Ve Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayınları, Antalya.

Eren, E. (2000), “Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası”, Beta Yayınları, İstanbul.

Erengül, B. (1997), “Kültür Sihirbazları, Rekabet Üstünlüğü Sağlayan Yönetim”, Evrim Yayınevi, İstanbul.

Ergun, D. (1991), “Türk Bireyi Kuramına Giriş”, Gerçek Yayınları, İstanbul.

Ertürk, M. (2000), “İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon”, Beta Yayınları, İstanbul.

George, J. M. ve Gereth, R. J. (1996), “Organizational Behavior”, Addison Wesley Pub. Co. Massochosettss.

Gerşil, Gülşen Sarı. (2004), “Küreselleşme Ve Çok Uluslu İşletmelerin Çalışma İlişkilerine Etkileri”. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.

Göver, Z. T. “Doğrudan Yabancı Yatırımların Uluslararası Ticarete Etkileri: Türkiye Değerlendirmesi”, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Araştırma ve İnceleme Dizisi, Yay.

Gregory O. Ginn ve L. Jean Henry, (2003), “Wellness Programs In The Context Of Strategic Human Resource Management”, Hospital Topics: Research And Perspectives On Healthcare.

Gülten Kutal ve A. R. Büyükuslu, (1996), “Çokuluslu Şirketler Ve İnsan Kaynağı Yönetimi”, Der Yayınları, İstanbul.  

Güzelcik, E. (1999), “Küreselleşme ve İşletmelerde Değişen Kurum İmajı”, Sistem Yayıncılık, İstanbul.

Gıddens, A. (1998), “Modernligin Sonuçları”, İstanbul, Ayrıntı,

Groeschl, Stefan Ve Liz Doherty. (2000), “Conceptualizing Culture”. Cross Cultural Management- An Internal Journal.  

Harvey, Frances. (1997), “National Cultural Differences In Theory And Practice. Evaluating Hofstede’s National Cultural Framework”. Information, Technology And People.

Haviland, W. A. (2002), “Kültürel Antropoloji”, Kaktüs Yayınları, İstanbul.

Hodgets, R. M. ve Luthans, F. (1997), “International Management”, Mcgraw-Hill, Usa.

Hofstede, G., Brom, N. , Davol, O. D., Ve Sonders, G. (1990), “Measuring Organizational Culture: A Qualitative And Quantative Study Across Twenty Cases”, Administrative Science Quarterly,

Hofstede, G. (1983), The Cultural Relativity Of Organizational Practices And Theories, Journal Of International Business Studies,
 
Hofstede, G. (1985), The Interaction Between National And Organizational Value Systems, Journal Of Management Studies,

Hofstede, G. (1984), The Cultural Relativity Of The Quality Life Concept, The Academy Of Management Review,

Kabaalioğlu, H. A. 1984, “Çokuluslu İşletmeler ve Bazı Tanım Denemeleri”, Ed.: Özalp, İ. , Anadolu Ünv. Yayınları, Eskişehir.

Karcıoğlu, F. (2000), “Örgüt Kültürü ve Örgüt İklimi İlişkisi”, Ataturk Universitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,

Kartarı, A. (2001), “Farklılıklarla Yasamak: Kültürlerarası İletişim”, Ürün Yayınları,

Kempinsky, P., Berg, H. ve Lundguist, K. (2005), “Diversity As Driving Force”, Visanu

Koçel, T. (2005), “İşletme Yöneticiliği”, Anka Yayınları, İstanbul.

Köse, Sevinç, Semra Tetik ve Cuma Ercan. (2001). “Örgüt Kültürünü Oluşturan Faktörler” Yönetim ve Ekonomi. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayını.

Kozlu, C. (1986), “Kurumsal Kültür”, Define Yayıncılık, İstanbul.

Kottak, C. P. (2001), “Antropoloji”, Ütopya Yayınevi, Ankara.
Kotter, J. P. ve Heskett, J. L. (1992), “Corporate Culture And Performance”, The Free Pres, New York.

Köse S., S. Tetik ve C. Ercan. (2001), “Örgüt Kültürünü Oluşturan Faktörler”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayını,

Kutal, G. (1982), “Çok Uluslu Şirketler”, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Yayınları, Yayın No:459, İstanbul.

Lucas, Leyland M. (2006), “The Role Of Culture On Knowledge Transfer: The Case Of Multinational Corporation”. The Learning Organization.

Malınowskı, B. (1990), “İnsan ve Kültür”, Çev: M. Fatih Gümüş, Verso Yayınları, Ankara.

Mead, G. H. (1973). “The Social Origins Of The Self”, Ogilvy.

Meriç, C. (1986), “Kültürden İrfana”, İnsan Yayınları, İstanbul.

Miller, A. (1998), “Strategic Management”, Mc Graw Hill, Boston.

Miroshnik, Victoria. (2002), “Culture And International Management: A Review”. Journal Of Management Development.

Mutlu (Can), E. (1999), “Uluslararası İşletmecilik”, Beta Yayınları İstanbul.

Nonaka, I. (1999), “Bilgi Yaratan Şirket”, Çev. : G. Bulut, Mess Yayınları, İstanbul.

Odabaşı, Y. ve Oyman, M. (2003), “Pazarlama İletişimi Yönetimi”, Media Cat Yayınları, İstanbul.

Okay, A. (2000), “Kurum Kimliği”, Mediacat, Ankara,

Özalp, İ. (1998), “Çok Uluslu İşletmeler: Uluslararası Yaklaşım”, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No:1022, Eskişehir.

Özalp, İ. (1984), “Çok Uluslu İşletmelerin Yönetimi”, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.

Özkara, B. (1999), “Evrimci ve Devrimci Örgütsel Değişim”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.

Peter Mcgraw, (2004), “Influences On Hrm Practices İn Mncs: A Qualitative Study İn The Australian Context”, International Journal Of Manpower.   

Pfeffer, J. (1995), “Rekabette Üstünlüğün Sırrı: İnsan”, Çev. : S. Gül, Sabah Gençlik Yayınları.

Phatak, A.V. (1982), “Uluslararası Yönetim”, Çev. :A. Baransel ve T.Somay, İşletme Fak. Yayınları No:213.

Porter, M.E. (2003), “Rekabet Stratejisi, Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri”, Çev.: G.  Ulubilgen, Sistem Yayıncılık, İstanbul.

Porter, M.E. (1990), “The Competitive Advantage Of Nations, The Free Pres”, New York.

Porter, M. E. (1994), “Ulusların Rekabetçi Üstünlüğü, Küresel Rekabet”, Çev.: M. Özel, İz Yayınları. İstanbul.

Rodrigues, Carl. (2001), “International Management A Cultural Approach”. 2.B. South- Western College Publishing: Usa.

Rodrigues, Carl A. (1998), “Cultural Classifications Of Societies And How They Affect”. Cross-Cultural Management

R. Maull, P Brown ve R. Cliffe, (2001), “Organizational Culture And Quality Improvement”, International Journal Of Operations And Production Management.  

Rhınesmıth, S. H. (2000), “Yöneticinin Küresel Rehberi”, Çev. : G. Şen, Sabah Yayınları.

Sargut, A. S. (1994), “Kültürlerarası Farklılaşma ve Yönetim”, Verso Yayınları, Ankara.

Sartre, J. P. (1961). “Varoluşçuluk”, Çev: Asım Bezirci, Ataç Kitabevi, İstanbul.

Savcı, İlkay, “Küreselleşme, İnsan Kaynakları Ve Kültürlerarası Yönetim”, Ankara.

Seyidoğlu, H. (1982), “Uluslararası İktisat”, Turhan Kitabevi, Ankara.

Seymen, O. A. 2005, “Çok Uluslu İşletmecilik Kapsamında Sendikacılık, Değişen Çalışma İlişkileri ve İnsan Kaynakları Yönetimi Üzerindeki Etkileri, Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmecilik”, Ed: O. A. Seymen Oya Aytemiz, Tamer Bolat, Nobel Yayınları, Ankara.

Şatıroğlu, K. (1984), “Çokuluslu Şirketler”, A.Ü. SBF. Basın Yayın Yüksek Okulu Basımevi, Ankara.

Şişman, M. (2002), “Örgütler ve Kültürler”, Pegem Yayınları, Ankara.

Tağraf, H. (2002), “Küreselleşme Süreci Ve Çokuluslu İşletmelerin Küreselleşme Sürecine Etkisi”, C.Ü.İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi,

Taylor, Sully, Schon Beechler Ve Nancy Napier. (1996), “Toward An Integrative Model Of Strategic International Human Resource Management”, The Academy Of Management Review.

Terzi, A. R. (2000), “Örgüt Kültürü”, Nobel Yayınları, Ankara.

Tıwana, A. (2003), “Bilginin Yönetimi”, Çev. : E. Özsayar, Dışbank Yayınları, No: 5, Ankara.

Tusiad (2002), “Yeni Rekabet Stratejileri ve Türk Sanayisi”, Ankara.

Tural, S. K. (1992), “Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler”, Alıç Matbaacılık, Ankara

Tropenaars, Fons.  Hampden-Turner, Charles. (1998), Çev. Zülfü Dicleli, “Küresel İş Yönetimi ve Kültürel Çeşitlilik”, Anadolu Grubu Yayınları, İstanbul.

Tüz. Vergiliel, M. (2001), “Japon ve Amerika Yönetim Modeli”, Alfa Yayınları, İstanbul.

Unutkan, G. A. (1995), “İşletmelerin Yönetimi ve Örgüt Kültürü”, Türkmen Kitabevi, İstanbul.

Uygur, N. (1984), “Kültür Kavramı”, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Ülgen, H. ve Mirze, S.K. (2004), İşletmelerde Stratejik Yönetim, Literatür Yayınları, İstanbul.

Vural, Z. B. A. (1998), “Kurum Kültürü”, İletişim Yayınları, İstanbul.

You-Ta Chang, Robin Church ve Jelena Zikic, (2004), “Organizational Culture, Group Diversity And Intra-Group Conflict”, Team Performance Management.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000), “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, Seçkin Yayınları, Ankara.

Yüksel, Ö. (1999), “Uluslararası İşletme Yönetimi ve Türkiye Uygulamaları”, Gazi Kitabevi, Ankara.

Waters Malcolm, (1995), “Globalization”, Londra, Routledge.


İnternet Kaynakları

Cemile Gürçay, http://www.isguc.org/Cgurcay1.Htm, “İşletmelerde Örgüt Kültürü Faktörlerinin Farklı Boyutlarda Oluşmasında Sektörel Farklılığın Etkisi: Hizmet Ve Sanayi Sektörlerindeki Yöneticiler Üzerinde Yapılan Bir Araştırma Sonuçlar”I, S. 16. (07 Ocak 2006).  

Lubber, Ruud, “The Dynamic Of Globalization” http://www.İtcilo.İt/English/Actrav/Telearn/Global/İlo/Globe/New_Page.Htm

http://www.belgeler.com/blg/d8a/kuresellesme (11.09.2011)

www.makaleler.com/Bilim-Makaleleri/Kuresellesme.Htm   (10. 08. 2011)

www.e-ik.com/Kurum-Kulturunun-İs-Performansina-Etkisi/  (03. 08. 2011)
 
*Yalova Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Bölümü YL Öğrencisi
Positive SSL